Ở dốc Suối Hoa, ngay giữa trung
tâm thành phố Bắc Ninh có một ông già đa tài,
đa đoan. Ông là Vũ Văn Bẩy, gần 70 tuổi, người
nổi tiếng với tài bắt gôn bóng đá, với nghề nặn
tượng, viết văn. Ông cũng là tác giả môn chơi
trí tuệ Việt Nam “xịn”: Cờ Toán. Khát vọng của
ông là Cờ Toán sẽ chinh phục thế giới, thể hiện
Trí tuệ Việt Nam và triết lý sâu sắc về cuộc đời.
Tuổi thơ, chiếc xe đạp và Cờ
Toán
Ông Vũ Văn Bảy
Nhắc lại chuyện tuổi thơ, ông Bẩy cười có phần
ngượng nghịu. Ông kể: “Năm 12 tuổi khi vẫn mê
mải với những trò chơi khăng, đánh đáo, đánh cờ
thì tôi… lấy vợ. Nào đã biết gì đâu về chuyện
vợ chồng. Vì ông bố hứa “nếu cưới vợ thì cho cái
xe đạp”, thích quá, háo hức quá nên đồng ý thôi”.
Khi 19 tuổi, ông trở lâm vào cảnh “gà trống nuôi
con”. Ông đã phải lăn lộn, làm đủ những công việc
nặng nhọc nhất để nuôi 3 đứa con. Thế rồi, cứ
mỗi lần nhìn các con lao vào những trò chơi vô
bổ như mình ngày nhỏ, ông càng nung nấu suy nghĩ
về một trò chơi hữu ích nào đó. Thế rồi những
thế cờ Toán mang máng xuất hiện trong đầu ông.
Ông bảo, nếu đem “chiếu” theo một lăng kính nào
đó thì mọi chuyện trên đời này sẽ đơn giản, bớt
nặng nề đi rất nhiều. Vốn thạo chơi cờ tướng,
cờ trận, ông nghĩ nếu tất cả các phép tính dù
đơn giản hay phức tạp đều được đem ra chơi với
nhau thì Toán học sẽ không còn đáng sợ với con
trẻ nữa. Lối tư duy ấy, cũng là cách để ông vượt
qua những năm tháng khó khăn của cuộc đời mình.
Lúc đầu, trò chơi cờ Toán của ông chỉ là những phép tính đơn giản dành cho trẻ con, lâu dần có đủ cả các phép tính cộng, trừ, nhân, chia. Ông cũng không biết mình đã mất bao nhiêu thời gian để hoàn thiện trò chơi này. Cứ khi nào nghĩ được một thế cờ, ông lại mày mò cả đêm để thực hành. Ngay bộ quân cờ cũng phải đổi đến lần thứ 3, ông mới ưng ý. Lúc đầu quân cờ được đánh số, nhưng vì số 9 để ngược lại giống với số 6 và ngược lại nên ông chuyển sang sử dụng chữ số La Mã. Thấy cũng không ổn, ông chuyển sang lối dân dã, sử dụng các dấu chấm để biểu trưng cho giá trị của quân cờ. Các sốlẻ thì có chấm ở giữa. Thoạt đầu nhìn cũng hơi rối mắt nhưng chơi vài lần cũng quen. Đến những năm 80 của thế kỷ 20, trò chơi cờ do ông phát minh đã khá hoàn thiện. Ông đặt tên là Cờ Toán Việt Nam.
Hành trình lận đận…
Năm 1982, khi Cờ Toán Việt Nam đã được khá nhiều
người biết đến và ưa thích, ông mang đến Uỷ ban
khoa học tỉnh Hà Bắc nhờ thẩm định để phổ biến
rộng rãi. Ông được giới thiệu lên Uỷ ban khoa
học Nhà nước. Tại đây, bộ cờ của ông được giữ
lại nghiên cứu. Dù nhận thấy trò chơi rất hay,
thú vị nhưng Uỷ ban khoa học Nhà nước cũng không
cấp bằng sáng chế cho ông. Đã thế, nhiều người
còn nghi ngờ ông học mót ở đâu đó nên cứ hỏi đi
hỏi lại rằng “nhà bác có những ai ở nước ngoài?”
hay “bác đã đi nước ngoài bao nhiêu lần?”… Theo
lập luận của ông các thế cờ chiến lược của Cờ
Vua là luỹ thừa 16, Cờ Tướng là luỹ thừa 32 thì
Cờ Toán là luỹ thừa của 187 (hiện đã rút xuống
luỹ thừa của 87). Không một máy tính nào lúc đó
có thể tính được luỹ thừa của 187 nên không ít
người cho rằng ông bị… hoang tưởng! Sau đó, vì
coi đây là trò chơi nên Cờ Toán của ông được giới
thiệu sang bên khoa học xã hội và nhân văn. Thật
vui và cũng buồn là nhiều người ở đây đem Cờ Toán
ra chơi với nhau rất say mê, quên phéng chuyện
cấp “giấy khai sinh” cho đứa con tinh thần của
ông.Không được cấp sáng chế, ông định tìm cách gửi ra nước ngoài để phổ biến. Tuy nhiên khi mang đến cơ quan xuất nhập cảnh, người làm thủ tục bảo: “Nếu chứng minh được đúng như lời bác thì bác sẽ bị tội làm mất bí mật quốc gia đấy”. Hoảng quá ông lại ôm cờ về.
Thế rồi qua rất nhiều thủ tục và hơn 20 năm lận đận, ngày 18-5-2005 Cục Bản quyền tác giả văn học nghệ thuật, Bộ Văn hoá Thông tin đã cấp giấy chứng nhận bản quyền số 712 cho Cờ Toán của ông. Thật khó diễn tả hết sự sung sướng, hạnh phúc khi ông nhận được tờ “giấy khai sinh” ấy.
Triết lý và khát vọng
Ông Vũ Văn Bẩy cho biết, Việt Nam đã có những
truyền thuyết về “Trạng cờ”, và Cờ Toán là sự
kế thừa, phát huy truyền thống văn hoá, thể thao
của dân tộc. Đây là trò chơi trí tuệ nhưng cũng
dễ chơi. Từ em nhỏ mới biết cộng trừ đến các giáo
sư toán học đều có thể chơi Cờ Toán phù hợp với
trình độ của mình. Bất kỳ ai đã biết luật chơi
cũng khó dời xa được sức hút của Cờ Toán. Người
mới học có thể chỉ chơi cộng, trừ, người khá hơn
có thể chơi cả cộng, trừ, nhân, chia. “Cao thủ”
hơn có thể chơi theo phép tính mũ, tính thập phân…
hay chơi theo hoá trị trên bảng tuần hoàn Menđêlêép…
Theo ông Bẩy thì tính cao siêu vô cùng tận, tính
dân dã, bác học của Cờ Toán là vậy. Cờ Toán cũng
kích thích tư duy tính toán, suy luận nên thực
sự là một phương tiện cho học sinh, sinh viên
“học mà chơi, chơi mà học” đầy hiệu quả. Ông Bẩy rất tâm đắc với mục tiêu của Cờ Toán Việt Nam là “thân thiện – trí tuệ và sáng tạo”. Ông bảo rằng, ẩn sau mấy chữ này là một triết lí nhân sinh thật cao cả. Bởi lẽ ở đời cộng và nhân là tất yếu, người ta vơ vào cho mình là lẽ tự nhiên. Tuy nhiên, ở đời cũng phải biết trừ đi của mình, biết chia cho người khác. Vì thế, trong các phép tính để tấn công hay phòng thủ của Cờ Toán, có lúc cộng hay nhân là hay, nhưng có khi phải trừ hay chia mới hiệu quả. Cuộc đời ai chẳng có lúc buồn – vui, nhận – cho, rủi ro – may mắn. Vì thế, chơi Cờ Toán, hiểu được triết lý nhân sinh ấy, sẽ thấy cuộc đời dễ chấp nhận hơn, có ý nghĩa hơn.
Theo ông Vũ Văn Bẩy, thật mừng là từ đầu xuân này, một giải đấu Cờ Toán Việt Nam sẽ được tổ chức thường nên ngay tại… nhà ông. Đó là sự khởi đầu, về lâu dài ông mong muốn Cờ Toán được phổ biến trong tất cả các trường học để giúp các em thích học toán và học có hiệu quả hơn. Với triết lí cuộc đời và cũng vì “Toán học thì ở nước nào chả giống nhau” nên khát vọng của ông là Cờ Toán Việt Nam sẽ chinh phục người chơi trên toàn thế giới.
HLV Nguyễn Minh Thắng, Liên đoàn Cờ Việt Nam:
Cờ Tướng, Cờ Vua, Cờ Vây hiện vẫn có những tranh
cãi về nguồn gốc giữa Trung Quốc, Nhật Bản và
Ấn Độ, chưa thể khẳng định 100% là có đầu tiên
ở nước nào. Thái Lan cũng có môn cờ riêng rất
thú vị. Vì thế, nếu Cờ toán chứng minh được tính
hấp dẫn, được nhiều người hưởng ứng chơi thì càng
hay, bởi đây chắc chắn là cờ của Việt Nam, đã
được cấp chứng nhận bản quyền. Tuy nhiên, việc tuyên truyền, đưa được một môn cờ vào cuộc sống cần rất nhiều thời gian. Khi đã có một số lượng người chơi thường xuyên nhất định thì Liên đoàn Cờ sẽ có những khảo sát để xem xét công nhận và đưa vào hệ thống thi đấu quốc gia.
Tôi chưa có điều kiện nghiên cứu kỹ về Cờ Toán Việt Nam, nhưng sơ bộ có thể nhận thấy đây là môn cờ rất hay, rất trí tuệ và có độ khó cao. Một em nhỏ chưa biết chữ, chưa biết phép tính cũng có thể chơi Cờ Vua, Cờ Tướng hay Cờ Vây, còn với Cờ Toán, chắc chắn các em phải thuộc các phép tính trong bảng cửu chương thì mới chơi thành thạo được. Vì thế, nếu triển khai sâu rộng được trong hệ thống nhà trường thì rất tốt cho việc rèn luyện tính toán, trí nhớ cho các em.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét